پای میز مذاکرات هسته ای مسقط بود که بر خلاف انتظار طرف ایرانی و روند مثبت حاکم بر مذاکرات، مقام ارشد مذاکره آمریکایی سخن از مسئله ای به میان آورد که به نوعی ضربه زدن به زیر میز مذاکراتی بود که بسیاری امیدوار بودند به راهکاری برد-برد در وین ختم شود.

بنا بر گزارش‌ها، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات عمان، دستور کار خود را به بحث درباره توانایی‌های موشکی ایران منحصر کرده و پرداختن به موضوع هسته‌ای و تحریم‌های تحمیل شده علیه ایران را کنار گذاشت و از تهران خواست آمریکا را در جریان کامل انواع موشک‌های جدید ایرانی و برد این موشک‌ها قرار داده و همچنین به کارشناسان آمریکایی اجازه دهد بر مانورهای نظامی که در خاک ایران برگزار می‌شود، نظارت داشته باشند.

این اقدام با واکنش مقامات ایرانی مواجه شد و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران ضمن مخالفت با این درخواست آمریکا گفت: مذاکرات صرفاً به موضوع هسته‌ای و تحریم‌های تحمیلی علیه ایران اختصاص دارد.

کار به اینجا ختم شد که مقامات مذاکره کننده ایران و شش کشور چندی بعد پس از یک هفته چانه زنی در وین به جمع خبرنگاران بیایند و بگویند اختلافات عمده همچنان باقی است و آن چه که توافق شده فقط تمدید توافق ژنو تا اول ماه ژوئیه است. به نوعی طرفین بعد از ماه‌ها مذاکره اعتراف کردند که زمان برای حل همه موارد اختلافی نداشته‌اند.

باید گفت که در جریان نشست مسقط اصول مذاکره به طور کل و اصول بازی برد-برد به طور اخص رعایت نشد. هرچند به نظر می رسد دیگر موارد از اصول مذاکره اعم از چانه‌زنی‌ها و تدوین مبانی اولیه، استراتژی طرفین، پروسه انجام مذاکرات، سبک مذاکره‌ای بر حسب شرایط حاکم، راهکار خروج از مشکلات در مذاکرات و تلاش برای رسیدن به درک مشترک تا حدودی در دوره های پیشین رعایت شده بودند.

اما برای مذاکره برد-برد طرفین باید استراتژی و تاکتیکی اتخاذ کنند که به موفقیت ختم شود. ضمن این که طرفین باید مانع از رسیدن به تعارض شده و به خروج مذاکرات از بن بست با ارایه پیشنهادهای جدید و خلاقانه و ارایه نوآوری برای دستیابی به توافقی که مورد پذیرش هر دو طرف باشد، کمک کنند و از انداختن تقصیرات به گردن همدیگر خودداری کنند.

با نگاهی به روند مذاکرات وین که بعد از تلاطم مسقط برگزار شد و در کنار هم قرار دادن اظهارات مقامات ایرانی و ادعاهای مطرح شده از سوی طرف‌های غربی علیه ایران می توان دریافت که این آمریکایی‌ها بوده‌اند که اصول مذاکره برد-برد را رعایت نکرده یا به اصطلاح کلا زیر میز مذاکره زدند.

در طول مذاکرات،‌ آن چه که از سوی محافل مختلف ایران مطرح می شد اتخاذ موضع یکپارچه در داخل و خارج و تلاش برای رسیدن به یک راه حل برد-برد، ارایه پیشنهادهای متعدد برای خروج از بن بست و برداشتن گام های داوطلبانه اعتمادساز در برنامه هسته‌ای بود که مورد آخر حتی در گزارش اخیر آژانس نیز مورد تاکید قرار گرفت. این مواضع ایران را می توان در چارچوب استراتژی ایران برای یک مذاکره موفق تعریف کرد.

اما اگر بازی “پلیس خوب و بد” از سوی برخی اروپایی‌ها و آمریکا را کنار بگذاریم، مواضع و رویکردهای اتخاذ شده از سوی آمریکا – به عنوان مثال طرح سوالات خارج از دستورالعمل مذاکرات، ایجاد مانع در راه مذاکرات و طرح مواردی که روند مذاکرات را به سمت تعارض و بن بست پیش برد و مطرح کردن این ادعا در بحبوحه مذاکرات که ایران پیشنهادی برای خروج از بن بست ارایه نکرده و همچنین روی میز قرارداددن بحث گفت و گو بر سر موشک‌ها و برنامه موشکی ایران و حاکم کردن نگاه از بالا به پایین و اتخاذ سیاست مستبدانه و استکباری در مواجهه با تیم ایرانی – منجر شد که اصول مذاکرات برد-برد رعایت نشده و اصولا پیشرفتی در کار ایجاد نشود.

ضمن این که طرفین مذاکره بعد از دوره های متعدد مذاکره ای متوجه شدند تعارضات موجود میان آنها بسیار سخت‌تر از اشتراکات و مواضع نزدیک بود. حال آن که آنها که تا حالا مذاکره چندانی درباره موارد اختلافی نداشتند و بیشتر بر یافتن موارد و مواضع مشترک چانه زنی کرده بودند و این خود نشان از ناکامی دو طرف در تدوین پروسه مذاکره ای مناسب دارد.

به همین دلایلی که به طور اختصار به برخی از آنها به طور اجمالی اشاره شد، می توان بر درستی این موضع ایران صحه گذاشت که آمریکا مانع از رسیدن به توافق جامع درباره برنامه هسته ای ایران شد.

انتهای پیام/