به گزارش انعکاس بناب به نقل از فارس، بحران با رسانه و رسانه با بحران یک همخوانی و پیوند ناگسستنی دارد و از این رو می‌توان گفت بحران برای رسانه‌ها سوژه‌ای است برای تمام فصول.

پدید آمدن بحران تنها به عوامل طبیعی و غیرطبیعی بستگی ندارد، بحران را نمی‌توان فقط در حوادث و رخدادهایی همچون سیل، زلزله، رانش زمین گردباد و …عنوان کرد بلکه بحران در مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصاد و سیاست نیز دامنگیر جوامع می‌شود و گریزی از انواع بحران‌ها در جامعه نمی‌توان متصور شد و این چالش‌ها و بحران‌ها گاهی اوقات از یک موضوع بسیار ساده شروع شده و تمام کشور را درگیر کرده و در ادامه به یک مشکل و بحران شدید امنیتی در جامعه منجر می‌شود.

رسانه‌ها در لحظه‌های مختلف نقش‌های متفاوتی بر عهده دارند، گاهی اوقات فقط  خبررسانی کرده و کارکرد اطلاع‌رسانی خود را اجرا می‌‌کنند و گاهی باید بسیار فراتر از خبررسانی ساده و صرف در جامعه ظاهر شوند و بتوانند کارکردهایی که در علم رسانه و ارتباطات بر عهده آن گذاشته شده است را به خوبی به انجام برسانند.

امروزه با توجه به گسترش گوشی‌های همراه و انواع شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، رسانه‌های شخصی بیشتر از رسانه‌های رسمی فعالیت می‌کنند بنابراین نمی‌توان تنها به کارکرد خبر، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی رسانه اکتفا کرد بلکه رسانه‌ها با تغییر شرایط وظایف مختلفی بر عهده دارند.

وقتی حادثه‌ای در کشور رخ می‌دهد، از آن جایی که سرعت اطلاع‌رسانی اول از همه مطرح می‌شود، شبکه‌های مجازی به سرعت عمل کرده و گوی سبقت را از رسانه‌های رسمی می‌ربایند ولی پس از اینکه زمان اولیه بعد از انتشار خبر سپری می‌شود و مخاطبان از سطح به عمق ماجرا می‌روند، در این صورت است که شبکه‌های اجتماعی حرفی برای گفتن نداشته و اینجا مطبوعات و خبرگزاری‌های رسمی هستند که می‌توانند با پیگیری‌های انجام داده و بررسی کارشناسانه موضوع، زاویه دید و عمیق‌تر و بهتری به مخاطب بدهند.

اکبر دارابی، مدرس ارتباطات در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز در خصوص نقش رسانه‌ها در مواجهه با انواع بحران‌ها و تنش‌ها در جامعه گفت: وقتی حادثه‌ای در کشور رخ می‌هد که تنش، چالش و بحران نام می‌گیرد ،در مرحله اول باید مدیران رسانه‌ها درک درستی از موضوع داشته باشند، با توجه به کثرت رسانه‌ها در فضای جامعه امروز، مطمئناً یک سری افراد با استفاده از رسانه شرایط  جامعه را متشنج‌تر از گذشته می‌کنند.

وی ادامه داد: با وجودی که رسانه‌ها در این شرایط باید در پوشش اخبار مرتبط با بحران ایفاگر نقش اطلاع‌رسانی به موقع، تحلیلگر و با هدف کمک به مدیریت بحران، قربانیان و حادثه‌دیدگان باشند ولی متاسفانه مشاهده می‌شود نقش‌آفرینی برخی از رسانه‌ها از اصول حرفه‌ای و مهارت رسانه‌ای خارج شده و بیشتر نقش تنش‌زایی دارد.

این مدرس ارتباطات با اشاره به بروز شایعات فراوان در مواقع ایجاد تنش در جامعه اظهار داشت: وقتی نقش رسانه‌های حرفه‌ای در بحران‌ها کمرنگ شود، بازار داغ شایعات قوت می‌گیرد و افرادی که به دنبال خوراک رسانه‌ای هستند، با رواج انواع مختلف خبرهای نادرست و شایعات که هیچ پایه و اساسی ندارند، باعث می‌شوند یک موضوع ساده به یک رفتار خشونت‌آمیز در کشور تبدیل شود و در این میان گسترش و فراوانی بازار داغ شایعات در شبکه‌های مجازی بسیار زیاد و شدید است و بروز چنین حوادثی دستاویزی می‌شود برای جذب مخاطب و فالوور بیشتر و در واقع شبکه‌های اجتماعی از آب گل‌آلود ماهیگیری می‌کنند.

دارابی با اشاره به حوادث و رخدادهای صورت گرفته طی هفته‌های اخیر در کشور گفت: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور که هر روز موج گرانی‌ها در ابعاد مختلف افزایش می‌یابد و راهکار و تصمیمات خوبی در حوزه اقتصاد مشاهده نمی‌شود و بازار ارز ، طلا و سکه حرف و حدیث‌های زیادی به دنبال دارد، برخی از کارشناسان اقتصادی از آن به عنوان بحران اقتصادی نام می‌برند، نقش رسانه‌ها در این شرایط بسیار حساس است.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی رسانه‌ها می‌توانند با دعوت از کارشناسان مختلف با تشریح ابعاد مختلف اقتصادی موضوع از چگونگی مقابله مردم با این وضع اقتصادی سخن بگویند و هم اینکه از رواج و گسترش حرف‌های بی‌اساس و شایعات جلوگیری کنند.

دارابی افزود: رسانه می‌تواند شرایط سرمایه‌گذاری و اینکه چگونه می‌توان با شرایط اقتصادی جامعه فعالیت کرد را به مردم آموزش دهند.

روزنامه‌نگاران مدیریت بحران وجود ندارد

این مدرس ارتباطات با اشاره به اینکه رسانه‌های تخصصی و خبرنگارانی که به صورت تخصصی در حوزه بحران‌ها و پیشامدهای طبیعی و غیرطبیعی در جامعه فعالیت کنند، وجود ندارد یا خیلی کم هستند، گفت: در کشور ما در رسانه‌ها اتاق بحران یا تیم تشخیص و ارزیابی بحران وجود ندارد.

دارابی ادامه داد: زمانی که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران تخصصی در حوزه مدیریت بحران در جامعه تربیت نشوند، به محض اینکه یک شرایط حاد یا تنشی در جامعه رخ می‌دهد، آنها حرفه‌ای عمل نکرده و در یک سردرگمی رسانه‌ای قرار می‌گیرند و وقتی رسانه‌های رسمی شتاب‌زده یا به دور از حرفه‌‌ای‌گری عمل می‌کنند، اخبار جعلی و شایعات به سرعت منتشر می‌شود.

وی یکی از آفت‌های بزرگ رسانه‌ها در بروز برخی بحران‌ها و شرایط ناگوار را سیاست سکوت و بایکوت خبری آن رسانه اعلام کرد و گفت: پرداختن بیش از حد به حاشیه‌های یک جریان یکی از آفت‌های رسانه‌ای و در مقابل آن سکوت خبری و نپرداختن به یک شرایط حاد و بحرانی نیز از آفت‌های دیگر رسانه‌ی است.

سکوت رسانه برای مخاطب جذاب نیست

باید در نظر گرفت سکوت خبری نه تنها برای مخاطب جذاب نخواهد بود بلکه ادامه این روند باعث از دست دادن اعتماد مخاطبان نیز می‌شود.

دارابی با اشاره به اینکه در زمان وقوع بحران بسیاری از رسانه‌ها فقط به گزارش عملکرد مسوولان می‌پردازند و کمتر به سراغ مردم و کسانی که در بروز بحران‌ها آسیب دیده‌اند یا به هر نحو ممکن با موضوع بحران در ارتباط هستند، می‌روند که افراط  در این نوع عملکرد باعث می‌شوند افراد بحران‌زده به سایر رسانه‌ها و حتی رسانه‌های معاند اعتماد کرده و به سمت آنها گرایش پیدا کنند.

وی با ذکر مثالی در مورد حوادث رخ داده در مورد کمبود آب شرب در استان خوزستان افزود: بحث اعتراضات مردمی و شهروندان خوزستان به وضعیت آب شرب ناشی از یک شایعه‌ای بود که در رسانه‌های غیررسمی و غیرحرفه‌ای و معاند با نیت و هدف خاص مطرح کردند و وقتی این شایعه دهان به دهان چرخید و باعث نارضایتی عمومی شد.

دارابی بروز این حوادث را ناشی از عملکرد ضعیف رسانه‌های رسمی عنوان کرد و یادآور شد: در چنین شرایطی رسانه‌های  رسمی می‌توانند با بررسی وضعیت منطقه، صحت و سقم این موضوع عموم شهروندان را نسبت به ابعاد همه جانبه موضوع آگاه کنند.

وی رسانه‌ها را دارای سرمایه اجتماعی دانست و گفت: در زمان وقوع بحران اگر رسانه‌ها سخنگوی دولتمردان و عملکرد آنان باشند، اعتماد اجتماعی رسانه‌ها با این رفتار کاهش می‌یابد و جریان آزاد اطلاعات از طریق رسانه‌های خارجی پیگیری شده و آنها نیز هر آنچه که باب میل آنان است به شهروندان تحویل می‌دهند.

دارابی در پایان صحبت‌های خود مجدداً تاکید کرد: در کشور ما در رسانه‌ها اتاق بحران یا تیم تشخیص و ارزیابی پیشامدها و حوادث ناگوار وجود ندارد و تا زمانی که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران تخصصی در حوزه مدیریت بحران در جامعه تربیت نشده و حرفه‌ای عمل نکنند، جامعه در یک سردرگمی رسانه‌ای قرار گرفته و اخبار جعلی و شایعات به سرعت منتشر می‌شود.

همانطور که از رسانه‌ها انتظار می‌رود، حوادث و اتفاقات رخ داده را به صورت کامل در جامعه و با تحلیل‌های درست ارائه دهند، باید دقت کرد رسانه‌ها دچار افراط و تفریط نشوند چرا که افراط‌گری و بزرگ‌نمایی وقوع یک بحران منجر به ترس و هراس عمومی بین شهروندان شده و اگر در گفتن واقعیت‌ها دچار سوءتدبیر یا  بی‌تدبیری حاد شوند، علاوه بر شکل‌گیری انواع شایعات دامنه‌دار، باعث ایجاد جریانات منحرف فکری و عقیدتی نیز می‌شوند.

انتهای پیام/س