به گزارش انعکاس بناب به نقل از فارس، بناب شهری است که به شهر دوچرخه‌ها معروف بوده و طبق شواهد، قدمت استفاده از این وسیله نقلیه پاک به سال ۱۳۱۵ باز می‌گردد، روزگاری که خودروی محبوب مردم این شهر دوچرخه بود و عکس‌های قدیمی به جا مانده از آن دوران گواهی بر این ماجرا هستند.
با گذشت سال‌ها گرچه تب استفاده از خودروهای شخصی، تک سرنشین و لوکس به بناب هم رسیده اما همچنان در خیابانهای شهر، دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه در میان نسل‌های مختلف رنگ نباخته و در این میان مدیران اداره ورزش این شهرستان پیش از همه، بیم فراموشی فرهنگ دوچرخه‌سواری و به مخاطره افتادن زندگی و هوای سالم را احساس کرده و این چنین در توسعه فرهنگ پیشین این شهر و مردمانش پیشگام شده‌اند تا تفکرهای نادرستی که سعی در تغییر سبک زندگی آنها را دارد، هر چه کمرنگ‌تر کنند.
اما کمی آن طرف‌تر و دورتر از مرزهای ما، سبک زندگی و فرهنگ مردم هلند در کنار دیگر عوامل باعث شده تا باوجود تکنولوژی‌های پیشرفته و دسترسی به خودروهای لوکس، دوچرخه را وسیله نقلیه پاک و سالم پذیرفته و قوانین و زیرساخت‌ها نیز مردم این کشور را هرچه بیشتر ترغیب می‌کند تا شهروندان این راه را بی‌هیچ تردیدی ادامه دهند.
آلودگی هوا و افزایش گازهای گلخانه‌ای، سال‌هاست تمام کشورهای جهان را در فکر چاره‌سازی و بهره‌گیری از سیستم حمل و نقل عمومی مناسب و انرژی پاک انداخته و بسیاری از کشورها سعی در توسعه استفاده از دوچرخه را دارند که موفقیت کشور هلند در مدیریت سیستم حمل و نقل پاک و تجربه بناب شهر دوچرخه، گفت‌وگویی جالب را با کارشناسی در هلند و مدیران اداره ورزش در بناب شکل داد.
گستره هموار شهر بناب؛ زمینه مساعد دوچرخه سواری
تاریخ ثبت شده موثقی از راهیابی دوچرخه به شهر بناب به عنوان وسیله حمل و نقل وجود ندارد اما طبق شواهد موجود مردمی می‌توان سابقه آنرا به حدود سال ۱۳۱۵ نسبت داد و در آن سال‌ها نه تنها دوچرخه در میان مردم پذیرفته شده و با آن تردد می‌کردند بلکه مغازه تعمیر و فروش دوچرخه نیز در سطح شهر وجود داشت.
به گفته مسوول روابط عمومی هیات دوچرخه‌سواری شهرستان بناب؛ این شهر در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی استان آذربایجان‌شرقی و در سرزمینی هموار واقع شده و همین عامل فرصت مساعدی برای دوچرخه‌سواری بود و با ورود این وسیله نقلیه به بناب، آن چنان در میان مردم برای خود جا باز کرد که با فرهنگ و روح آنها در طول سال‌ها گره خورده است.
در حیاط و بعدها در پارکینگ هر خانه‌ای به تعداد اعضای خانواده به جای ماشین، دوچرخه‌ای وجود داشت تا هر کس با دوچرخه شخصی خود به مدرسه، محل کار و یا خرید روزانه برود.
دوچرخه‌ها بسیار ساده و راحت، برای استفاده در شهر و کارهای روزانه بودند و هر کدام سبدی در پشت خود برای خرید و جا دادن وسایل فرد داشتند.
گرچه همچنان مردم در بناب با دوچرخه تردد می کنند اما تفکر و فرهنگ تجمل‌گرایی و چشم هم چشمی به میان مردم این شهر نیز رسیده و به مرور جوانان دوچرخه‌های کوهستان را به دوچرخه‌های ساده و ماشین‌های لوکس را به هر دوی آنها ترجیح می‌دهند.
اما اداره ورزش و هیات دوچرخه‌سواری این شهرستان برای حفظ فرهنگ دوچرخه‌سواری که با روح و جان مردم بناب در طول سالیان گذشته عجین شده و ترغیب جوانان به این راه، تلاش چشمگیری می‌کنند.
از کمپین و همایش تا حفظ میراث و فرهنگ مردمی
حسین خاکزاد مسوول روابط عمومی هیات دوچرخه‌سواری شهرستان بناب، حفظ فرهنگ دوچرخه‌سواری با هدف زندگی سالم و نیاز به هوای پاک را جزو دغدغه‌های این مجموعه و مدیران اداره ورزش دانسته و گفت: با ظهور نرم و آهسته تغییرات شهرنشینی در بناب، نخستین همایش دوچرخه‌سواری همگانی هم با هدف توسعه فرهنگ استفاده از دوچرخه و زندگی سالم در سال ۷۴ کلید خورد و همچنان به قوت خود ادامه دارد و در تمام این سال‌ها همراهی گسترده مردمی را با خود در پی داشته است.
وی، تغییر سبک زندگی مردم با گذشت زمان، مسائل فرهنگی، توسعه شهر و طولانی‌تر شدن مسیرها و نبود فضای مناسب و اختصاصی برای دوچرخه‌سواران را از جمله عواملی دانست که باعث رشد فرهنگ مردمی در مسیر نادرست شده به طوریکه این تفکر که هر کس از ماشین لوکس و یا مدل بالاتری استفاده کند از جایگاه اجتماعی بالاتر و احترام بیشتری برخوردار خواهد بود در میان مردم بناب نیز به مرور رسوخ کرده است.
با این حال، وی از فرصت‌سازی‌های مختلف برای مقابله با رشد فرهنگ‌های نادرست، چنین گفت که در ادامه همایش‌های همگانی به صورت مستمر، تفکر راه‌اندازی تیم حرفه‌ای، مسابقات قهرمانی استانی و کشوری دوچرخه‌سواری از سال ۹۲ مدیران اداره ورزش را بر آن داشته است تا زمینه‌های لازم برای این مهم را برای جوانان فراهم آورند و در این راستا ایجاد باشگاه حرفه‌ای به همراه مربی در سطح ملی در اولویت برنامه‌های این اداره قرار گرفته است.
خاکزاد از سوی دیگر تشکیل “کمپین هفته سوم مهر” را از فعالیت‌های فرهنگی موثری دانست که در سال ۹۶ برای نخستین بار اجرا شد و تجربه موفقی را به ثبت رساند.
این کمپین، مردم شهرستان بناب را دعوت کرد تا با دوچرخه به محل کار خود رفته و با عکس گرفتن از خود این لحظه را با دیگران به اشتراک بگذارند که به گفته حسین خاکزاد بیش از ۹۰۰ نفر در این پویش مشارکت کرده و از دانش‌آموزان تا اساتید دانشگاه، کارمندان، اعضای شورای شهر و رئیس اداره‌ها با عکس‌های خود این فعالیت فرهنگی را همراهی کردند.
در این میان کارمندان شهرداری بناب نیز به صورت گروهی در این کمپین شرکت کرده و عکس جمعی خود را به اشتراک گذاشتند.
پوست‌اندازی شهر بدون توجه به نیازهای اجتماعی و فرهنگی
بناب هم در سال‌های اخیر در حال پوست‌اندازی و توسعه بوده و به لحاظ صنعتی بودن، این شهر هم همچون دیگر مناطق کشور روزهای آلوده را در فصل سرما تجربه می‌کند که این مهم نشان از ضرورت حفظ و ایجاد زیرساخت‌های مناسب دوچرخه‌سواری را بیش از پیش دارد.
درحالیکه رئیس اداره ورزش بناب، فرهنگ‌سازی را از اصول اساسی توسعه شهری می‌داند به طوریکه افکار عمومی باید برای رشد در مسیر درست آماده شوند اما در ادامه تاکید کرد که این، تمام ماجرا نیست و تفکر سیاستگذاران شهری که ساخت شهر به دست آنها بوده نیز باید بهبود یافته و زمینه‌ها و زیرساخت‌ها را هم فراهم آورند.
گرچه مردم بناب در فصل های مناسب سال از دوچرخه بسیار استفاده می‌کنند اما با افزایش جمعیت و تعداد خودروها در خیابان‌ها طی سال‌های گذشته، نارضایتی دوچرخه‌سواران از رانندگان را در پی داشته است.
مجید یزدانی در این راستا گفت: برای حفظ امنیت و سلامت دوچرخه‌سواران به شهرداری بناب ایجاد مسیرهای سبز را پیشنهاد کرده و پیگیری‌های بسیاری کرده‌ایم که اگر بخواهیم با رشد و توسعه شهر همچنان دوچرخه‌سواری در زندگی مردم تداوم داشته باشد، باید از شعارزدگی دوری کنیم و مردم لمس کنند که مسوولان برای رفاه و بهبود و سلامت هر چه بیشتر زندگی آنها تلاش می‌کنند و ظاهر شهر نیز در این راستا تغییر می‌کند.
سال‌ها پیش از اینکه خیابان های شهر بناب کمتر خودرو به خود دیده بود، شهروندان به صورت خانوادگی از کوچک و بزرگ با دوچرخه و با آسایش و خاطری آرام در سطح شهر تردد می‌کردند. در این میان گرچه با توسعه شهر، رویکرد شهروندان کمتر دستخوش تغییر شده اما تغییرات شهری هم راستا و ضامن بقای فرهنگ مردمی نیست.
بافت قدیمی شهر اجازه اختصاص مسیر مشخص را برای دوچرخه سواری نمی دهد اما به گفته مدیران اداره ورزش؛ پیوسته ضرورت توجه به مسیرهای اختصاصی را در توسعه و مسیرگشایی‌دید به شهردار یادآور می‌شوند.
به گفته یزدانی؛ دوچرخه‌سواری در بناب روحیه شاد و سلامتی روحی و جسمی را به شهروندان هدیه داده و از سوی دیگر اشتغال‌زایی و رونق کسب و کار در این زمینه را با خود به همراه آورده به طوریکه ۳۰ دوچرخه ساز و فروش در شهر فعالیت می‌کنند.
وی همچنین از مشارکت با شرکت بی‌دود خبر داد که برای رفاه حال شهروندان ساخت ایستگاه‌های دوچرخه را در بناب در حال پیگیری هستند.
وقتی پای دوچرخ به آمستردام باز شد
در دهه ۱۹۷۰ در پی تحریم تجاری هلند و افزایش چهار برابری قیمت نفت، سیاستمداران این کشور شهروندان را به جای رانندگی به دوچرخه‌سواری دعوت کرده و این طرح در این دوره به سرعت شروع به آزمایش، و مسیرهای دوچرخه سواری به زیرساخت‌های شهری اضافه شد.
اما همچون بسیاری از شهرهای اروپا، آمستردام نیز در حال مدرنیته شدن بود و برنامه‌ریزان شهری پس از طی این دوره احساس کردند که ماشین باید اولویت بیشتری نسبت به دوچرخه داشته باشد تا منجر به گسترش جاده‌ها شود.
طبق این تصمیم آمستردام شروع به گسترش قوانین ممنوعیت دوچرخه‌سواری و ترغیب مردم به استفاده از ماشین و دیگر وسایل حمل و نقل موتوری کرد که این تصمیم اعتراضات گسترده و شدیدی را در سراسر آمستردام در پی داشت.
تظاهرکنندگان ادعا داشتند وسایل حمل و نقل موتوری دارای خطرات ویژه بوده و حضور آنها به طور منظم باعث حوادث مرگبار می‌شود. در نهایت، قانون‌گذاران هلندی به منظور ایجاد شهری امن از برنامه‌های عمده و اصلی خود کنار کشیده و با مردم کنار آمدند.
آنچه که دوچرخه را در هلند پاگیر کرد
هموار بودن کشور هلند زمینه بسیار مساعدی برای دوچرخه‌سواری بوده که طبیعت و جغرافیا به مردم این منطقه ودیعه داده است، اما محقق حوزه ایمنی راه در وزارت راه و زیرساخت‌های هلند این مهم را دلیلی نمی‌داند که شهرها و کشورهای دیگر را از دوچرخه‌سواری و استفاده آن به عنوان وسیله نقلیه محروم کند.
سولماز رزمی راد که دانشجوی دکترای و محقق حوزه ایمنی راه در وزارت راه و زیرساخت‌های هلند است، در تشریح حرف خود افزود که سوئد و یا آلمان کشورهای کوهستانی هستند اما چون به استفاده این وسیله نقلیه باور دارند دوچرخه‌سواری در این کشورها نیز بسیار رایج است.
وی، در کنار طبیعت و جغرافیای مساعد کشور هلند برای دوچرخه‌سواری عوامل دیگری همچون فرهنگ مردم این کشور و روحیه اقتصاد گرایی آنها را نیز از دلایل ماندگاری دوچرخه در سیستم حمل و نقل هلند دانسته و گفت: مردم کشور هلند بسیار ساده زیست بوده و این مهم در تمام ابعاد زندگی آنها رسوخ کرده و از آنجایی که به لحاظ اجتماعی تقریبا در یک سطح هستند و اختلاف طبقاتی در بین آنها وجود ندارد، علاقه‌ای برای به نمایش گذاشتن دارایی‌های خود ندارند.
گرچه اغلب مردم ماشین‌هایی همچون مرسدس بنز، ولوو و … دارند اما با دوچرخه در شهر تردد می‌کنند و به سالم بودن این وسیله باور داشته و در عین حال که آنرا به دید فعالیت ورزشی می‌نگرند، وسیله نقلیه ارزان قیمت هم محسوب می‌شود، چراکه با توجه به قیمت بنزین استفاده از خودروهای شخصی و حتی تاکسی به هیچ عنوان مقرون به صرفه نیست و جزو وسایل لوکس محسوب می‌شوند.
سولماز رزمی راد همچنین از قوانین حاکم بر سیستم حمل و نقل شهری که حامی شهروندان برای استفاده از دوچرخه بوده، یادآور شد: قیمت بالای بنزین و پارکینگ‌های شهری خودروها، هلندی‌ها را که مردم مقتصدی هستند را به سوی استفاده از دوچرخه که وسیله نقلیه ارزانی بوده سوق داده است، از سوی دیگر قوانین هم کمک کرده‌اند تا دوچرخه‌سواری ایمنی را تجربه کنند به طوریکه در تمام خیابانهای آمستردام مسیر دوچرخه‌سواری وجود دارد و حتی در جاده‌های سراسر کشور می‌توان با این وسیله سفر کرد.
اما برخی خیابان‌ها که سنگ فرش بوده و اغلب در مراکز شهرها هستند امکان تردد دوچرخه سوار، عابر پیاده و خودروها به صورت همزمان وجود دارد و در این مسیرها همواره حق تقدم با دوچرخه‌سوار است و پس از آن عابر پیاده و در آخر خودروها قرار دارند و این درحالی است که اگر خودرویی پشت سر دوچرخه‌سوار در حال تردد باشد حتی اجازه بوق زدن را ندارد تا به فردی که در حال دوچرخه‌سواری است استرس وارد نشده و سلامت و ایمنی وی به خطر نیافتد.
محقق حوزه ایمنی راه در وزارت راه و زیرساخت‌های هلند از سوی دیگر به قوانینی که شامل دوچرخه‌سواران می‌شود اشاره کرده و ادامه داد برای حفظ احساس امنیت روانی دوچرخه‌سواران، آنها ملزم به استفاده از کلاه ایمنی نبوده و این خودروها هستند که باید مراقب تردد دوچرخه‌سواران باشند اما این به این معنا نیست که دوچرخه‌سواران از هر قانونی منع بوده بلکه آنها هم در صورت عدم رعایت قوانین الزامی خود جریمه‌های بالایی را دریافت می‌کنند.
استفاده از حرکت دست برای علامت دادن به خودروها برای تغییر مسیر، روشن بودن چراغ دوچرخه شباهنگام و تردد در جهت موافق لاین خودروها در خیابان از جمله قوانینی است که دوچرخه‌سواران ملزم به رعایت آنها هستند.
در این میان زیرساخت‌های مناسب که همواره در حال ارتقا و بهسازی است اطمینان خاطر را برای شهروندان سراسر کشور هلند فراهم آورده تا فرهنگ استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه در تمام نسل‌های این مردمان ریشه بدواند.
فرهنگی که پروژه ای را موفق و یا با شکست مواجه می کند
سولماز رزمی راد که در ایران رشد یافته و به عنوان محقق در حال زندگی در میان مردم هلند است، تاثیر فرهنگ‌سازی در شکست و یا موفقیت پروژه‌های مختلف را بسیار موثر دانست و با مثال ساده و ملموس همچون ورود موبایل و پس از آن گوشی های هوشمند در میان مردم ایران تشریح کرد که چطور با پیش دستی حضور هر تکنولوژی در جامعه پیش از فرهنگ‌سازی و آماده‌سازی افکار عمومی، تمام زندگی مردم را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند.
وی در ادامه افزود: ما مردم ایران راحت‌طلب و به دنبال ساده‌ترین راه‌حل‌ها هستیم به عنوان مثال هنگام رفتن به خرید می خواهیم ماشین شخصی خود به نزدیک‌ترین محل در مرکز خرید خودروی خود را پارک کنیم و یا همین رفتار مشابه را برای کودکان خود هنگام تعطیلی مدارس نیز داریم درحالی که در آمستردام مردم با دوچرخه به خرید می‌روند و لذت خرید کردن، گشت و گذار و استفاده از وسیله نقلیه پاک را در کنار یکدیگر باور دارند به طوریکه بخشی از فرهنگشان شده است.
از سوی دیگر در تمام ایستگاه‌های مترو کشور پارکینگ دوچرخه وجود دارد تا همه شهروندان که دوچرخه شخصی دارند را در آنجا در امنیت پارک کنند از سوی دیگر به مسافران و گردشگران هم دوچرخه کرایه داده می‌شود.
این سیستم چنان در تمام ابعاد زندگی مردمان این منطقه نفوذ کرده که وقتی غریبه‌ای با فرهنگ دیگری وارد این کشور می‌شود و می بیند حتی کودکان برای رفتن به مدرسه و یا افراد مرفه جامعه با دوچرخه تردد می‌کنند، وی را هم با خود همراه می‌کند و این فرهنگ گویی به روح و جانش تزریق می‌شود.
سولماز رزمی راد، اضافه کرد که نباید این نکته را نادیده گرفت که شهروندان تلاش دولت مردان و سیاستگذاران شهر و کشور خود را در راستای توسعه شهری می‌بینند و این چنین به آنها اعتماد می‌کنند.
وی در عین حال یادآور شد: مسوولان هلندی توانسته‌اند به این نکته که استفاده از دوچرخه به لحاظ اقتصادی برای کشور تا چه اندازه می‌تواند مفید باشد، دست یابند و تاثیر اساسی آن در کاهش ترافیک، کاهش مصرف انرژی، کاهش میزان تصادفات و مرگ و میر ناشی از آن، کاهش آلودگی و به تبع آن کاهش میزان بیماری‌ها را در تحقیقات خود یافته و به بهترین شکل شهروندان را نیز در این مسیر ترغیب کرده‌اند.
چطور شادی را به شهر خود می‌توان آورد
محقق حوزه ایمنی راه در وزارت راه و زیرساخت‌های هلند با اشاره به این مهم که طبق تحقیقات به عمل آمده دانش آموزان هلندی شادترین دانش آموزان دنیا هستند، چرا که با دوچرخه تردد می‌کنند، گفت: دانش‌آموزان این کشور در تمام فصول سال با دوچرخه به مدرسه می‌روند و هیچ‌کس با ماشین پدر خود نمی‌رود، چرا که به عقیده هلندی ها زیبایی در سادگی است و دوچرخه‌های ساده و رنگی‌شان گواهی بر این ماجراست.
وی در ادامه یادآور شد: سرمایه‌گذاری برای وارد کردن یا خرید و ساخت دوچرخه برای مسوولان شهری و دولت ایران بسیار مقرون به صرفه و با نتیجه موثری همراه خواهد بود و اداره‌های دولتی و غیر دولتی می‌توانند با پرداخت مبلغی نچندان زیاد در فیش حقوقی کارمندان خود هزینه خرید دوچرخه را در طول یک‌سال به آنها پرداخت کنند و یا از افرادی که از دوچرخه استفاده می‌کنند مالیات کمتری گرفته شود.
وی اضافه کرد: همچنین مدیران شهری تبریز تا آماده‌سازی زیرساخت‌ها می‌توانند با پهن کردن پیاده‌روها و ایجاد فضا در بخشی از پیاده‌رو و یا اختصاص خیابان و مسیرهای خاص در شهر که ورود ماشین در آن خیابان‌ها ممنوع شده می‌توانند باعث جذابیت و تاثیرگذاری در روحیه مردم شوند تا به مرور دوچرخه هم به عنوان وسیله نقلیه در سطح شهر وارد شده و مورد استفاده قرار گیرد.
سولماز رزمی راد همچنین وجود جاده‌های سلامت در تبریز را اتفاق خوبی دانست که با موضوع تفریحی به مرور می‌توانند توسعه یابند.
با تمامی این اوصاف آنچه پر واضح است، آلودگی هوا که دست‌مایه و ساخت دست خود انسان بوده، اینک در حال بلعیدن همان سازنده خود است و سلامت شهرها و محیط زیست را دچار مخاطره کرده به طوریکه مسوولان و محققان به طور مرتب در حال هشدار دادن هستند.
طبق اعلام عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مطابق پژوهش‌ها ۷۰ درصد بیماری‌ها مربوط به آلودگی محیط زیست است و درصد زیادی از بیماری‌های ژنتیکی تحت تاثیر آلودگی فعال می‌شود و یا تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا بیش از ۶ برابر تعداد مرگ‌های ناشی از مالاریا و بیش از چهار برابر تعداد مرگ‌های ناشی از ایدز است.
کافی است بدانیم که در سال ۹۵ آلودگی هوا تنها شهروندان تهرانی را متحمل ۲٫۶ میلیارد تومان هزینه کرده که سهم شهروندان دیگر کلان‌شهرهای صنعتی همچون تبریز کمتر نمی‌تواند باشد، آن وقت شاید موضوع آلودگی هوا، سلامت روحی و جسمی و حفاظت از محیط زیست را جدی بگیریم و متوجه شویم که باید پا را فراتر از سه‌شنبه‌های بدون خودرو بگذاریم و این درحالی است که گرچه در سال ۹۵ هیاتی از مدیران مؤسسه دوچرخه‌سواری هلند (NBP) که در زمینه ارائه انواع راهکارهای پایدار و سازگار با محیط زیست با محوریت دوچرخه و ترویج دوچرخه‌سواری در دنیا فعالیت می‌کند با مدیران شهری تهران به گفت‌وگو نشسته‌اند اما آثار آن در بدنه مدیریت شهری تهران و یا انتقال تجارب به دیگر شهرها دیده نمی‌شود.
Tuesday, 30 April , 2024